‘Mobielvrij rijden moet de nieuwe norm zijn.’
Onze telefoon: we zijn er verslaafd aan. Zelfs in het verkeer is het apparaat niet uit onze handen te slaan. Uit onderzoek van Interpolis blijkt dat de meeste mensen het moeilijk vinden om tijdens het rijden van hun telefoon af te blijven. Waarom is dat zo? Gedragswetenschapper Patty Jansen van Interpolis legt het uit.
15-09-2020
4 minuten
Interpolis doet om de 2 jaar onderzoek naar ons gedrag in het verkeer
Uit de meest recente cijfers blijkt dat we in vergelijking met de meting uit 2018 nog even vaak appen in de auto. 66% van de automobilisten gebruikt de telefoon in het verkeer, vaak voor navigeren of muziek luisteren. Ook wordt het mobieltje voor andere zaken gebruikt. Zo zegt 42% berichten te lezen en 35% verstuurt zelfs berichten tijdens het rijden. Helemaal opvallend is dat 1 op de 12 mensen weleens een spelletje speelt achter het stuur. Uit deze cijfers kun je concluderen dat het gebruik van de mobiele telefoon in het verkeer nog steeds een hardnekkig probleem is.
Telefoongebruik is een gewoonte
Volgens Patty Jansen, gedragswetenschapper bij Interpolis, liggen vooral onze gewoontes aan de basis van het gebruik van de mobiele telefoon in het verkeer. “De hele dag door ontvangen we WhatsApp-berichten, telefoontjes of andere push-notificaties die onze interesse wekken. Zodra we die meldingen openen, voelt dat als een ‘beloning.’ Aan dat gevoel van beloning kun je behoorlijk verslaafd raken.” Jansen legt uit dat veel mensen bij notificaties een drang voelen om meteen te kijken: “Zo vergroot je als gebruiker uiteindelijk je eigen gewoonte”.
Verleiden en verveling
Bij veel mensen ontstaat een gevoel van onrust en verveling als ze aan het autorijden zijn. Jansen: “Het rijden op zich kan best een monotone bezigheid zijn. Vooral als je vaak dezelfde routes aflegt. Je bent op zulke momenten sneller geneigd je telefoon te checken, omdat daar vaak veel interessantere dingen gebeuren.”
Mensen vinden het vooral gevaarlijk als anderen hun telefoon gebruiken in het verkeer
“We vinden onszelf namelijk vaak een betere chauffeur dan anderen", zegt Jansen. "En we hebben het gevoel dat wij zelf wel even een appje kunnen sturen in de auto zonder in de problemen te raken. Het is overigens ook niet gek dat mensen dit denken. Want in veel gevallen is het ook zo dat automobilisten gewoon veilig thuis kunnen komen terwijl ze hebben geappt achter het stuur. Maar het zal maar net die ene keer fout gaan. We denken daarnaast risico’s zelf in de hand te hebben: we kunnen er – denken we – zélf voor zorgen dat iets wel of niet gebeurt in het verkeer. Bovendien is het voor onze gemoedsrust veel fijner om niet bezig te zijn met de risico’s die we lopen. Je kunt het vergelijken met het leven bekijken door een roze bril: dat houdt je stressniveau laag. Een gevolg daarvan is wel dat je meer geneigd bent om risicovol gedrag te vertonen. Bijvoorbeeld door snel even dat appje sturen of op een andere manier met je telefoon bezig zijn."
Sociale normen spelen een rol
Ondanks dat verkeersdeelnemers weten dat telefoongebruik in het verkeer niet ‘goed’ is, zien we toch om ons heen dat veel mensen het blijven doen. “Dat ervaren we alsof dat gedrag wordt ‘goedgekeurd’. Dan denken we onbewust dat we het ook wel kunnen doen: ‘iedereen doet het, dus doe ik het ook’,” legt Jansen uit.
Een boete is niet genoeg
Op het gebruiken van je mobiele telefoon in het verkeer staat een flinke boete. Voor gemotoriseerd verkeer ligt dit bedrag op € 250,-. Op de fiets is de boete voor mobiel telefoongebruik € 95,-. Deze geldbedragen lijken mensen niet af te schrikken. Jansen: “Boetes kunnen zeker werken, maar mensen moeten wel het gevoel hebben dat ze kunnen worden gepakt als zij hun telefoon gebruiken in de auto. Daarvoor moet er natuurlijk wel handhaving zijn, of op z’n minst moeten mensen het gevoel hebben dat ze een boete kunnen krijgen.”
Mensen hebben weinig inzicht in het gevaar en het gebruik
Om tóch van die mobiele telefoon af te blijven, moet je wel gemotiveerd zijn, vindt Patty Jansen. Zodra mensen gemotiveerd zijn, kunnen ze zichzelf beschermen tegen telefoongebruik in de auto. Bijvoorbeeld door gebruik te maken van apps als AutoModus of PhoNo. Volgens Jansen zit het probleem juist in die motivatie. “Veel mensen hebben nog niet het inzicht dat het echt gevaarlijk is als zij zelf hun mobiele telefoon gebruiken in de auto. Daarbij heb je natuurlijk ook nog het gewoontegedrag, de onrust en de aantrekkelijkheid van je telefoon. Je hebt ‘m de hele dag bij je, ook als je naar de supermarkt gaat of even een kort autoritje maakt. Het is misschien een open deur, maar hoe dichterbij je jouw telefoon bij je hebt, hoe vaker je hem gebruikt.”
Jansen denkt aan andere mogelijkheden om verkeersdeelnemers te confronteren met hun schermgedrag
Uit onderzoek blijkt namelijk dat mensen hun mobiele telefoongebruik sowieso onderschatten, zowel in aantal minuten als het aantal keer checken van hun telefoon. Jansen: “Bedenk zelf maar eens hoelang je per dag op je mobiele telefoon zit, en hoe vaak je ‘m oppakt. De meeste mensen schrikken van deze hoeveelheid. Dit zou zomaar kunnen betekenen dat mensen zich helemaal niet bewust zijn van hoe vaak zij hun telefoon erbij pakken in de auto. Dit is een techniek die in het gezondheidsdomein al veel wordt toegepast. Denk aan apps die je calorieën of stappen tellen.”
Neem je verantwoordelijkheid!
Wie zijn gedrag wil aanpakken, doet er volgens Patty Jansen goed aan om concrete doelen te koppelen aan specifieke situaties. Zoals onderweg in de auto of tijdens het fietsen. Jansen: “Maak afspraken met jezelf. Spreek bijvoorbeeld met jezelf af dat je iedere keer als je in de auto stapt, de AutoModus app aanzet. Of dat je jouw telefoon buiten oog- en handbereik legt. Beter nog: neem je telefoon gewoon niet mee als je maar heel even op pad gaat. Dat is lekker rustig én veilig!"
Over onze ambitie
Interpolis wil het smartphonegebruik in het verkeer terugdringen, zodat mensen veiliger rijden, fietsen of lopen in het verkeer. Afleiding kan het risico op een ongeval verhogen, met name het bedienen van een telefoon. Daarom leren, experimenteren en ontwikkelen wij samen met experts en partners slimme oplossingen die een meetbare bijdrage leveren aan het vergroten van de verkeersveiligheid. We voeren campagnes en helpen fietsers en automobilisten met de apps AutoModus en PhoNo hun gewoontegedrag te doorbreken.
Interpolis wil het smartphonegebruik in het verkeer terugdringen, zodat mensen veiliger rijden, fietsen of lopen in het verkeer. Afleiding kan het risico op een ongeval verhogen, met name het bedienen van een telefoon. Daarom leren, experimenteren en ontwikkelen wij samen met experts en partners slimme oplossingen die een meetbare bijdrage leveren aan het vergroten van de verkeersveiligheid. We voeren campagnes en helpen fietsers en automobilisten met de apps AutoModus en PhoNo hun gewoontegedrag te doorbreken.
Ook interessant voor jou?
Lees meer over het voorkomen van schade en ongemak op het gebied van mobiliteit:
