Hoe je samen zorgt voor een veiligere woonwijk met online buurtpreventie

Een buurtbewoner filmt verdachte bewegingen in een Hilversumse tuin. Zo kan de politie de personen in kwestie op een later moment aanspreken. Na een poging tot inbraak in Barneveld noteren oplettende buren het nummerbord van de vluchtauto. Ook bij die personen gaat de politie op bezoek. En Limburgse autodieven blijven langer vastzitten dankzij extra digitaal bewijs. Het zijn een paar zaken waarin buurtpreventie via WhatsApp een belangrijke rol speelde. Wij spraken met Wim van Deijzen, voorzitter van WhatsApp BuurtPreventie (WABP); de stichting die alle appgroepen in kaart brengt en gebruikers adviseert. We hebben het over hoe preventie via de online weg werkt. Waaróm het werkt. En de reden dat hij er zoveel van zijn vrije tijd aan besteedt.

WhatsApp BuurtPreventie bestaat sinds 2015. De initiatiefnemers begonnen ermee na een inbraak in hun huis. Ze wilden meer doen om hun eigen, maar ook andere buurten veilig te houden. En het melden van zaken die niet pluis lijken makkelijker maken. Wat begon met hun eigen appgroep en een beperkt overzicht van andere initiatieven, werd een platform dat alle buurtpreventiegroepen in kaart brengt. Inmiddels is het een stichting met een eigen bestuur, waarvan Wim alweer enkele jaren voorzitter is. En zijn er zo’n 700.000 Nederlanders vrijwillig in een bij WABP-aangesloten buurtapp actief. 'Ieder mens verdient het om in een veilige omgeving te wonen. Dat is dan ook waarom we dit allemaal doen', aldus Van Deijzen. 'Samen kunnen we veel meer dan alleen.'

Wie de website van WABP bezoekt stuit op een kaart van Nederland bómvol vlaggetjes. 'Ieder vlaggetje staat voor 1 van de bijna 10.000 groepen die ons land rijk is. Want WABP houdt alle initiatieven zo goed mogelijk bij', vertelt de voorzitter. Om te zorgen dat geïnteresseerden heel makkelijk een appgroep in hun buurt vinden. En om de aanmaak van dubbele groepen te voorkomen. 'Met de postcodecheck zie je binnen een paar seconden of er in het postcodegebied al een groep in de lucht is. Is dat het geval? Dan worden wat gegevens van je gevraagd. De groepsbeheerder neemt vervolgens contact op. Om te bepalen of je echt in de opgegeven omgeving woont. En voor toevoeging aan de app.’

Is er nog geen groep actief binnen de postcode, dan zijn er 2 opties. Je sluit je aan bij een groep die binnen een straal van 500 meter rond je woning actief is. Of je begint zelf een nieuw initiatief. ‘Als beheerder van een groep heb je overigens wel een paar extra taken. Zo ben je verantwoordelijk voor het inschrijven van nieuwe deelnemers. Je controleert berichten in de alarmgroep op naleving van de huisregels. En je plaatst meldingen van de wijkagent of gemeente.’ WABP heeft speciale trainingen voor beheerders. ‘Een basistraining. Maar ook cursussen rond het herkennen van afwijkend gedrag, omgaan met verwarde personen en verdieping in het Nederlands recht bijvoorbeeld’, zo somt de voorzitter op. Dat alles om voor de veiligheid van zowel de vrijwilligers als de buurt te zorgen.

Groepsapps; niet iedereen is er fan van. Want vaak zorgen ze voor enorme berichtenstromen. En lang niet altijd zijn al die appjes van belang. Ook het bestuur van WABP weet dat. Daarom zetten ze huisregels op papier. Over het niet onnodig reageren op een melding bijvoorbeeld. Want zitten er 70 personen in een groep en reageert iedereen met ‘dankjewel’ of ‘begrepen’, dan loopt het aantal berichten heel snel op. En verdwijnen zaken die écht van belang zijn in die berichtenstroom.

Ook zijn er afspraken over het soort meldingen in de huisregels opgenomen. 'Een bericht over een weggelopen kat plaatsen is uitdrukkelijk niet de bedoeling. Over je zoektocht naar een nieuwe oppas ook niet. Veel groepen hebben naast de alarmapp dan ook een aparte chatapp. Zo wordt de alarmapp enkel voor urgente berichten gebruikt. Zaken waarvoor de politie is gebeld. In de chatapp kunnen minder dringende zaken worden besproken.’

'We hebben strenge regels opgesteld die beheerders kunnen overnemen. Hiermee proberen we te voorkomen dat bewoners door onnodige berichten uit de buurtapp vertrekken’, aldus Van Deijzen.
'En merken we dat in bepaalde groepen dingen gebeuren die niet volgens de regels zijn? Dan spreekt de beheerder de personen in kwestie daarop aan. Krijgen wij als stichting juist klachten over een beheerder? Dan verwijderen we de bijbehorende groep in het uiterste geval uit ons bestand.'

Ook moeten WABP-vrijwilligers altijd volgens de SAAR-methode handelen:

1. Signaleer
2. Alarmeer 112
3. App je waarneming aan je groepsgenoten door en laat weten dat je 112 al hebt gebeld
4. Reageer

Reageren kan bijvoorbeeld door naar buiten te gaan en contact met de persoon in kwestie te maken. Of de plannen te verstoren. 'Maar alleen als dat op een veilige manier kan', zo benadrukt Van Deijzen. 'Het is niet de bedoeling dat het tot riskante situaties voor de vrijwilliger leidt.'

Met de bovengenoemde regels bestaan er nu vele groepen waarin gemiddeld 70 vrijwilligers samen de buurt in de gaten houden. Het zijn al lang niet meer enkel WhatsApp-groepen, zo stelt de voorzitter. ‘Ook steeds meer groepen in apps als Telegram en Signal melden zich aan.’ De leden? Die zijn veelal 50+, laat hij weten. En vaak vrouw. ‘Maar hoe ze invulling geven aan hun taak, dat verschilt. Je hebt mensen die appen als ze vanuit hun woning per toeval een verdachte situatie zien. Maar je hebt bijvoorbeeld ook mensen die tijdens het uitlaten van hun hond een oogje in het zeil houden.’ Vooral die laatste groep doet soms opmerkelijke ontdekkingen, zo laat hij weten. ‘Een tijd terug liep een van onze leden ’s ochtends met haar hond langs een woning en hoorde daar jonge kinderen huilen. Bij de volgende ronde, ’s middags, hoorde ze dat gehuil nog steeds. Toen heeft ze door de brievenbus geroepen. De kinderen bleken alleen achtergelaten te zijn, omdat de moeder moest werken. Terwijl ze daar nog veel te klein voor waren. Een dieptepunt natuurlijk. Maar tegelijkertijd een hoogtepunt dat zo’n vrijwilliger dat opmerkt.’

Het is niet voor niets dat Van Deijzen de veiligheid in Nederlandse wijken zo belangrijk vindt. Jarenlang was hij politieman, en werd hij geconfronteerd met de gevolgen van onveiligheid. Later in zijn carrière ging hij via zijn bedrijf in cameratoezicht de strijd met criminelen aan. ‘Via mijn politiewerk en mijn eigen bedrijf ben ik altijd met het onderwerp bezig geweest. Veiligheid is gewoonweg geen vanzelfsprekendheid, helaas. Toch is dat wel waar ik altijd naar streef.’ De initiatiefnemers van WABP benaderden hem een paar jaar geleden voor camera’s. Zo raakte hij betrokken bij het initiatief. ‘De opvolging binnen mijn bedrijf wordt momenteel geregeld waardoor ik mij meer kan inzetten voor maatschappelijke doelen. Zo kwam ik in januari 2020 in de functie van voorzitter terecht. En ben ik ook nu dus weer volop met veiligheid bezig. Mijn hoogtepunt sinds die tijd? Dat is niet een specifieke melding of actie. Maar het gegeven dat zóveel vrijwilligers vrije tijd opofferen om voor een stukje veiligheid te zorgen. Dat vind ik prachtig.’

Van Deijzen is als voorzitter met grote regelmaat onderweg voor WhatsApp BuurtPreventie. Hij schuift samen met zijn bestuursgenoten aan bij overleggen met onder meer gemeenten en het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV). 'En recent zaten we bijvoorbeeld bij het Studiecentrum voor Publieke Veiligheid (SPV). Zij ontwikkelen als maatschappelijk partner al onze opleidingen. Over staande houden en aanhouden bijvoorbeeld. Want wat is het verschil tussen die 2 termen? Wat mag wel en wat niet als je iets illegaals ziet gebeuren in je wijk? En hoe pak je dat goed aan?'

Ook met de terugkoppeling van informatie na een melding wil de voorzitter nog aan de slag. ‘In onze WABP-groepen worden jaarlijks naar schatting zo’n 120.000 meldingen gedaan. Maar als je iets doorgeeft via de alarmgroep, dan wil je natuurlijk ook weten hoe het afloopt. Een terugkoppeling van de politie, die ontbreekt nu nog te vaak. Terwijl ook feedback aan het gevoel van veiligheid kan bijdragen. En het de groepen actiever houdt, zo blijkt steeds weer. Dat vind ik dus belangrijk. Daar moeten we wat mee.’ 

De kaart op de website van WhatsApp BuurtPreventie ziet al aardig rood-wit-blauw van de vlaggetjes. Toch kan de burgerwacht altijd extra ogen gebruiken, zo laat Van Deijzen weten. Er zijn nog een aantal postcodegebieden zonder buurtpreventieapp. Dit wordt duidelijk wanneer je wat verder inzoomt. 'Wij gaan uiteindelijk voor landelijke dekking. Zodat iedere buurt in Nederland een beetje veiliger wordt. In een tijd waarin het tekort aan politiemensen en BOA’s groot is, zijn we dan ook blij met iedere vrijwilliger die zich aansluit.'

Meer weten over Stichting WABP? Of controleren of er bij jou in de buurt al een groep bestaat? Ga naar www.wabp.nl.

Soms is een woninginbraak simpelweg niet te voorkomen. Of heb je gewoon een keer pech. Met onze woonhuisverzekering verzeker je jouw woning tegen inbraakschade. En met de inboedelverzekering is schade aan, of diefstal van je spullen verzekerd.