Frisse lucht in huis: ventileren kun je leren

Ventileren kent verschillende vormen, zo legt Zuidam allereerst uit. “We beginnen met ‘natuurlijk ventileren’. Daar zijn in de meeste oude huizen al mogelijkheden voor ingebouwd. Roosters in het plafond en ventilatiekanalen naar de schoorstenen op het dak.” Daarnaast hebben ramen en kozijnen in die huizen niet altijd tochtwering. “Zo komt er dus ook verse lucht binnen.”

Veel kozijnen, gevels en ramen in Nederland zijn standaard van roosters voorzien. “Zorg wel dat je ze met regelmaat schoonmaakt. Want een vies rooster doet weinig goeds voor de luchtkwaliteit in je huis.” Je kunt daarnaast het hele jaar door je klapramen openzetten. Ook dat is een vorm van natuurlijk ventileren. Het zorgt dag en nacht voor frisse lucht, zonder dat er meteen een lading kou binnendringt. En dan nog een tip: “Ga je met tochtstrips aan de gang om je huis beter te isoleren, zorg dan dat je nog op voldoende andere manieren je binnenlucht ververst. Isoleren betekent namelijk ook goed ventileren. Het is noodzakelijk.”

“Aan de andere kant heb je mechanisch ventileren”, zo gaat Zuidam verder. “Een continu draaiend ventilatiemotortje voert daarbij lucht af via de luchtkanalen in de keuken, badkamer en het toilet. Het is de basis voor gezonde lucht in huis, want vuil en kooldioxide worden zo constant uit de woning verwijderd. En ook vocht dat bijvoorbeeld tijdens het koken of douchen vrijkomt, ben je meteen kwijt. Het krijgt geen kans om zich tot condens om te vormen en schimmel te veroorzaken.” 

Wil je milieu- of prijsbewuster mechanisch ventileren? Dan is het vervangen van je bestaande mechanische afzuiging door een zuinigere variant een optie. Een die reageert op vochtproductie en CO2. Zuidam: “Hij slaat dan alleen aan als uit de continue metingen blijkt dat verversing nodig is. Zo is er ook minimaal warmteverlies. Want de warme lucht in huis wordt niet standaard naar buiten toe geblazen. Wellicht het overwegen waard als het motortje van je reguliere mechanische verwarming na 15 jaar aan z’n eind is. Dat is beter dan de stekker van het apparaat eruit trekken.”

Een volgende stap bij mechanisch ventileren is warmteterugwinning. De warme lucht die dan naar buiten geblazen wordt, verwarmt de koude lucht die vers naar binnen komt. Zeker in de wintermaanden is dit interessant. Want dan stoken we meer. De vervuilde lucht heeft dus nog heel wat warmte af te geven voordat deze het pand verlaat. “In nieuwbouw is ventilatie vaak al standaard met warmteterugwinning geregeld. Wil je het in een bestaande woning laten installeren, dan is dat best kostbaar. Al lenen oudere huizen zich er vaak wel goed voor op het moment dat er grondig gerenoveerd wordt. Tussen de balken van de houten vloeren van een verdieping is meestal genoeg plaats voor die extra kanalen.” 

Het is bij deze vorm van ventilatie wel belangrijk dat je huis potdicht zit, zo geeft de expert aan. “Door kozijnen te vervangen en het dak, de gevel en de vloer te isoleren bijvoorbeeld. Geen ventilatierooster mag openstaan. Die worden in het geval van renovatie en warmteterugwinning dan ook niet meer teruggebracht. En je hebt bij voorkeur geen brievenbus met gleuf in je deur, maar een bus aan de gevel. Want ieder naadje moet gedicht zijn. Je huis vormt een soort regenjas.” Bij dit systeem worden ook filters gebruikt die de verse binnenlucht schoner maken. “Dat betekent dan wel weer dat je ze bij voorkeur jaarlijks moet verwisselen.”

Zuidam wil ook een misverstand de wereld uit helpen. Want luchten is géén ventileren, zo verduidelijkt hij. “Luchten is dat wat vroeger heel traditioneel door de vrouw werd gedaan als de man naar zijn werk vertrokken was. Alle ramen en deuren gingen een uurtje open en het beddengoed werd naar buiten gehangen. Prima om wat extra vervuiling af te voeren, maar het is geen vervanging voor de 24/7-ventilatie die eigenlijk nodig is.”

Een luchtsessie is dus vooral een aanvulling. En ook in de winter prima te doen. Want als je niet alles tegelijkertijd openzet, zit je altijd wel érgens in huis warm. Na het luchten kan de verwarming gewoon weer aan. “Luchten is ook een kwestie van voorkeur”, stelt Zuidam daarbij. “Ik slaap thuis bijvoorbeeld graag met het slaapkamerraam open, maar een ander houdt het raam het liefst dicht. Vanwege veel omgevingsgeluiden of luchtvervuiling bijvoorbeeld.”

Volgens Zuidam heeft ventileren vooral met vooruitdenken van doen. Zeker nu we met z’n allen veel met isoleren bezig zijn. “Want zoals gezegd: ga je isoleren en de boel tochtvrij maken, dan móét je gewoon ventileren. Het is dus zaak om al na te denken over ventilatie zodra je weet dat je dingen in huis gaat aanpassen of vervangen.” Dat vooruitkijken is vooral belangrijk voor de portemonnee. En voor de hoeveelheid tijd die je erin steekt. Want ga je nu met extra roostertjes aan de gang, maar wil je op termijn op warmteterugwinning over? Dan zijn die roosters over een tijd overbodig. Wil je nieuwe kozijnen en ramen laten plaatsen en ook wat meer natuurlijk ventileren, dan is een extra roostertje erin misschien wel lekker. Wel zo fijn als daar niet achteraf weer iemand voor moet komen. 

Zuidam: “Laat je daarom goed adviseren als je zo’n grote investering gaat doen. En ga je een huis kopen, zorg dan ook vóór de aankoop al voor gedegen advies. Van een aannemer die gespecialiseerd is in renovaties bijvoorbeeld. Die heeft ook oog voor inbraakveiligheid, onderhoudskosten van de materialen en allerlei details. En hij of zij kijkt naar de locatie van je huis, het aantal bewoners, de samenstelling van het huishouden en je ambitie om te verduurzamen.” Het voorkomt verkeerde keuzes en extra werk achteraf. En het maakt dat het oplossen van het ene probleem niet voor een nieuw knelpunt zorgt.