Veilig accu's opladen doe je zo

Loop eens een ronde door je huis. Hoeveel apparaten met een accu tel jij? Waarschijnlijk zijn dit er een hele hoop. Neem alleen al je mobiele telefoon, laptop en fotocamera. Die worden er stuk voor stuk door aangedreven. Hetzelfde geldt voor je oplaadbare boormachine, scooter en elektrische fiets. Laad je deze accu's op een veilige manier op, dan is er in principe weinig aan de hand. Maar doe je dat niet, dan brengt dat de nodige risico's met zich mee. Wij gingen in gesprek met Bert Dikker, risicodeskundige van Achmea. Van de oorzaak tot de gevolgen van een accubrand: hij vertelt er alles over.

De lithium-ionbatterij is een veelvoorkomende accu in elektrische apparaten. Hij is licht van gewicht, oplaadbaar en gaat lang mee. Maar er kleven ook nadelen aan het gebruik ervan. Dikker: "Wat de meeste mensen niet weten, is dat deze accu gevoelig is voor vallen en stoten. In de praktijk zie je bijvoorbeeld dat een elektrische fiets na een harde val nog prima werkt. Toch is de accu mogelijk instabiel geworden. Opladen kan in dat geval de aanleiding zijn tot ontvlamming."

Zo'n accubrand komt vaker voor dan je in 1e instantie verwacht. "Alleen al fietsaccu's veroorzaken bijna dagelijks een woningbrand. Zeker nu het gebruik van de elektrische fiets is toegenomen." Je kunt een brand nooit helemáál voorkomen, zo laat de risicodeskundige weten. "Maar vooral wanneer je voor tweedehands kiest, weet je niet wat er in het verleden met die accu is gebeurd. En of je dus een groter risico loopt." Het is dan ook zaak om bij de aankoop ervan de capaciteit en conditie vast te stellen. En de buitenkant van de accu goed te inspecteren op gebreken. "Hetzelfde geldt voor andere apparaten trouwens. Hebben ze zichtbaar te lijden gehad? Begin er dan überhaupt niet aan. En ga ook nooit zelf met het oplappen van een accu aan de slag. Dat is gevaarlijk. Laat het aan een specialist van een revisiebedrijf over."

We blijven even bij het voorbeeld van de elektrische fiets. Want het ontstaan van een accubrand is daarmee helder uit te leggen, aldus de expert. "Zo’n fietsaccu bestaat simpel gezegd uit allemaal kleine cellen. Raakt er 1 instabiel en ontvlamt die? Dan steekt die cel de andere cellen aan en blijven ze elkaar 'aansteken'. En dan moet eerst álle energie de accu uit voordat het vuur stopt. Dat kan zeker 5 tot 10 minuten duren."

Door de explosies in de cellen en de bijkomende vonken ontstaan vaak op verschillende plekken rondom de accu brandjes. Een woningbrand als gevolg hiervan is dan ook moeilijk onder controle te krijgen. Dikker: "Die grijpt enorm snel om zich heen. Je kunt vaak weinig anders dan maken dat je wegkomt. Regelmatig leidt zo’n accubrand tot het totaal verlies van een woning."

Wil je een accu veilig opladen? Dan is het vooral een kwestie van alléén de originele, meegeleverde oplader gebruiken, zo legt de risico-expert uit. "Want er zit vaak een bepaalde intelligentie in het systeem, die het laadproces bewaakt. De lader 'praat' met het apparaat en schakelt zichzelf zo nodig uit. Wanneer de temperatuur tijdens het laden bijvoorbeeld te hoog oploopt. Op die manier wordt de kans op brand beperkt." Goedkope en universele laders hebben die intelligentie van de fabrieksladers vaak niet, aldus Dikker. "Dat wil niet zeggen dat er meteen brand uitbreekt. Maar de kans neemt wel degelijk toe."

Let bij lithium-ionbatterijen daarnaast op voor over- en onderladen. "Want ook dat is schadelijk voor de batterij en kan voor oververhitting zorgen. Stop dus met laden zodra de accu vol is om overlading tegen te gaan. En leg accu's niet tijdenlang ongebruikt in een hoek. Zo voorkom je onderlading. Hang ze zo nodig tussentijds een keer aan de lader. En doe je er helemaal niets meer mee? Voer ze dan af."

Er zijn meer aanleidingen die tot gevaarlijke situaties kunnen leiden. Leg een accu bijvoorbeeld niet op een te koude plek of in de volle zon. "Sommigen leggen hun telefoon 's nachts tijdens het laden onder hun kussen. Ook geen goed idee. Want gebruik je bijvoorbeeld een niet-originele lader en gaat er iets fout tijdens het laadproces? Dan leidt dat tot onveilige situaties. Het is niet mijn bedoeling hier een heel eng verhaal van te maken. Maar beddengoed is aardig brandbaar. En dit is wel wat we in de praktijk meemaken.' Zorg dus dat je oplaadt wanneer je wakker bent, onder normale temperaturen en in een ruimte zonder brandbaar materiaal in de buurt. En kies voor een plek waar het apparaat z’n warmte kwijt kan.

En een elektrische fiets opladen? 'Doe dat bij voorkeur in de schuur of in een aparte stallingsruimte. Vliegt de accu daar in brand, dan bereikt het vuur je minder snel. Denk er daarbij wel aan dat de ruimte waar je laadt vorstvrij en verwarmd is vanwege de gevoeligheid van een accu voor warmte en kou."

Dikker benadrukt: preventie begint bij bewustwording. Toch kun je nooit álle mogelijke oorzaken van brand wegnemen. Al laad je nóg zo veilig op. "Want er bestaat bijvoorbeeld ook nog zoiets als een productiefout. En accu's kunnen onder specifieke omstandigheden ook spontaan ontbranden. Ik wil niet de indruk wekken dat iedereen kleine bommetjes in huis heeft liggen. Maar maatregelen treffen is van belang. Net als weten hoe te handelen. Dat kan een hoop leed voorkomen."

Snel handelen bij een beginnende brand is van groot belang.

• "Is er alleen sprake van rookontwikkeling? En kan het apparaat dus nog naar buiten toe? Dan is dat het meest ideaal. Gooi het eventueel uit het raam en laat de accu buiten uitrazen. Die glasschade is niets vergeleken bij de schade door brand", aldus de expert.
• Is dat niet meer mogelijk? "Maak dan dat je wegkomt. Niet nog even dit of dat willen doen. Maar breng jezelf in veiligheid en bel 112."

Een accubrand blussen? Dat is een lastige zaak. "Met water of poeder kom je er niet. Die methodes lijken in 1e instantie te werken. Maar zodra je stopt met blussen, ontvlamt het vuur weer en gaat de brand verder." Daarnaast vallen accu's onder het chemisch afval. Staan ze in brand, dan komen er giftige stoffen vrij. Daar wil je niet te lang aan blootgesteld worden. "Rook inademen is natuurlijk per definitie ongezond, maar dit is nog wel de overtreffende trap. Het kan je heel snel fataal worden."

Misschien een opsteker: de expert heeft zelf ook gewoon de nodige accu's in huis. Ze allemaal de deur wijzen is dan ook niet nodig volgens hem. "De ene accu is de andere niet. Bij brand in een elektrische tandenborstel heb je bijvoorbeeld nog veel meer mogelijkheid tot handelen dan bij een fietsaccu. En ik ben me gewoon heel erg bewust van de plek waar ze liggen, de manier waarop ik ze gebruik en een veilig oplaadproces. Ik heb daarnaast flink in rookmelders geïnvesteerd. En gebruik ik een bepaalde accu niet meer, dan breng ik hem naar een verzamelpunt. Zo ben je op het gebied van brandveiligheid in huis al een heel eind."

En voor de rest zijn er de opstal-, inboedel- en (elektrische) fietsverzekering. Mocht het dan onverhoopt toch misgaan, dan is de financiële schade gedekt. En kun jij je focussen op wat echt belangrijk is: een veilig en fijn thuis.